XVIII Seminarium – 12 stycznia – transmisje on-line

Szanowni Państwo! Oto plan XVIII Seminarium NAI Warszawa, które nadamy w formie transmisji on-line w najbliższą sobotę, 12 stycznia:   09:00 MIR 04. Czy II Rzeczpospolita mogła przetrwać? – Jan Engelgard (cykl Mity i realia)   10:00 CDK 29. Przejście od systemów działaniowych do konfiguracyjnych – Maciej Węgrzyn (cykl Cybernetyka dla każdego) Przejście od systemów acting- … Czytaj dalej

XVIII Seminarium – 12 stycznia

Szanowni Państwo! Drodzy Seminarzyści NAI Warszawa! Przede wszystkim życzymy Wam wszelkiej pomyślności w nowym, 2019 roku! Tym razem po krótkiej, miesięcznej przerwie, zapraszamy Was na kolejne seminarium, które odbędzie się już w najbliższą sobotę, 12 stycznia. Oto jego plan (w którym zastrzegamy jeszcze możliwość zmian): 09:00 Rozpoczęcie 09:00 Jan Engelgard (cykl Mity i realia) 10:00 … Czytaj dalej

XVII Seminarium – transmisje on-line [15.12.]

Drodzy Seminarzyści! Oto program seminarium w dniu 15 grudnia 2018 roku wraz z linkami do transmisji on-line:   10:00 Rozpoczęcie Cykl Cykl KIP – Kołyski i potęga 10:00 KIP 04. Demografia Rosji – Mateusz Łakomy Prognozy demograficzne dla Rosji sygnalizują wiele problemów związanych z przyszłą liczbą ludności i strukturą wieku. A to jeszcze nie wszystko. Stan … Czytaj dalej

XVII Seminarium – 15 grudnia

Drodzy Seminarzyści! Oto plan najbliższego seminarium w dniu 15 grudnia 2018 roku: (zastrzegamy sobie jeszcze możliwość wprowadzenia drobnych zmian)   10:00 Rozpoczęcie Cykl Cykl KIP – Kołyski i potęga 10:00 KIP 04. Demografia Rosji – Mateusz Łakomy Prognozy demograficzne dla Rosji sygnalizują wiele problemów związanych z przyszłą liczbą ludności i strukturą wieku. A to jeszcze nie … Czytaj dalej

XVI Seminarium – transmisje on-line [13.11]

Drodzy Państwo! Zapraszamy na XVI Seminarium NAI Warszawa! Oto program wraz z odnośnikami do poszczególnych transmisji on-line:   9:00 Rozpoczęcie   Cykl MIR – Mity i realia 9:00 MIR 02. Mit żołnierzy wyklętych – potrzebny czy szkodliwy? – Jan Engelgard Lansowany przez władze państwa w ramach tzw. polityki historycznej – kult żołnierzy wyklętych zepchnął na dalszy plan, … Czytaj dalej

„Sybir” – mit polityczny?

Zapraszamy do obejrzenia dziesiątego odcinka z cyklu OHP – Odplamianie historii Polski.

Prosimy o komentarze, „polubienie”, a także udostępnienie swoim znajomym na serwisach społecznościowych. Dziękujemy!

Odcinek 10. „Sybir” – mit polityczny?


Rozmawiają Magdalena Ziętek-Wielomska i Jan Engelgard

Główne tezy odcinka

Represje po powstaniu styczniowym nieodłącznie kojarzą się z Syberią, a wręcz z „Sybirem”. Słowo to posiada bardziej ostre znaczenie: Sybir to coś strasznego, otchłań, z której się nie wraca.
Polska epopeja syberyjska to już konfederacja barska, powstanie kościuszkowskie, listopadowe – ale nie w takiej skali, jak po powstaniu styczniowym. Szacuje się, że tą formą represji zostało objętych od 20 do 30 tysięcy uczestników powstania. Najcięższą karą była katorga, czyli ciężka fizyczna praca pod nadzorem. Katorżnicy podróż na Syberię odbywali zakuci w kajdany; stanowili około 10% represjonowanych. Pozostałe kategorie to osiedleńcy i zesłańcy. Osiedleńcy musieli zamieszkiwać na danym terenie, nie mogli opuszczać swojej guberni, nie byli pilnowani, mogli zabrać ze sobą rodzinę. Musieli się także sami utrzymać, ale istniał także system zapomóg.

Powstanie styczniowe przyczyniło się do utrwalenia negatywnego mitu Sybiru. Obraz ten został stworzony w malarstwie, literaturze, poezji i prezentuje on zsyłki na Syberię jako coś drastycznie strasznego i beznadziejnego. Możemy mówić o micie, gdyż mamy tutaj do czynienia z rozdźwiękiem pomiędzy powszechną opinią na temat zesłań, a choćby relacjami pamiętnikarskimi osób, które przeżyły Syberię. Z analizy pamiętnikarskiej wyłania się obraz bardziej złożony. Warto wspomnieć np. o takiej postaci jak Benedykt Dybowski, który po zesłaniu żył jeszcze 67 lat, stał się bardzo znanym odkrywcą Syberii odznaczonym wieloma medalami, do dzisiaj ma swoje pomniki i ulice noszące jego nazwisko. Także wielu przedsiębiorców było Polakami, wszystkie apteki i cukiernie były polskie. Wszystkim im pomagało to, że Polacy pracowali wszędzie: byli urzędnikami, pracowali na kolei, na poczcie, nawet jednym z gubernatorów Syberii Zachodniej był Polak, Aleksander Despot-Zenowicz.

Twórcy mitu Syberii, jak np. Słowacki, Malczewski, Grottger sami na Syberii nigdy nie byli.

Na żywotność tego wpłynęło także powszechne porównywanie okresu carskiego do stalinowskiego, a to były dwa różne światy. W przypadku tego pierwszego, bardziej był to system izolacji, niż typowej represji karnej – chodziło o odizolowanie rewolucjonistów od mieszkańców Królestwa. Natomiast celem gułagów nie była izolacja, lecz eksterminacja. Warto wspomnieć, że Feliks Dzierżyński był 3 razy na Syberii i za każdym razem uciekał; w reżimie systemu totalitarnego nie przeżyłby nawet jednej ucieczki. To pokazuje, że system ten był dość nieefektywny.

Mit Sybiru został także utrwalony w PRL. Ówcześni historycy podtrzymywali go, żeby uzasadnić wybuch rewolucji, odwoływali się przy tym do obrazów kreślonych już wcześniej przez lewicowych rewolucjonistów, jak choćby Dzierżyńskiego.

Literatura:
Jan Trynkowski, Polski Sybir. Zesłańcy i ich życie. Narodziny mitu, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2017
Jan Witort O syberyjskim zesłaniu i rusyfikacji Żmudzi, DiG, Warszawa 2017

Powstańczy terror – ciemne plamy na historii powstania styczniowego?

Zapraszamy do obejrzenia kolejnego, dziewiątego odcinka z cyklu OHP – Odplamianie historii Polski. To trzeci z kolei film na temat powstania styczniowego, którego rocznicę wybuchu obchodzimy w tym miesiącu. Prosimy o komentarze, „polubienie”, a także udostępnienie swoim znajomym na serwisach społecznościowych. Dziękujemy!

Odcinek 9. Powstańczy terror – ciemne plamy na historii powstania styczniowego?

Rozmawiają Magdalena Ziętek-Wielomska i Jan Engelgard

Główne tezy odcinka

Jesienią 1863 powstanie wydaje się chylić ku upadkowi. Czerwoni oddają całą władzę Romualdowi Trauguttowi, który staje się dyktatorem powstania. Zamieszkuje przy ulicy Smolnej 3 w Warszawie, skąd przez pół roku kieruje powstaniem.

Istnieją sprzeczne opinie na temat tego, dlaczego zdecydował się przyjąć tę funkcję. Traugutt był byłym podpułkownikiem armii rosyjskiej, między innymi brał udział w wojnie krymskiej. Za swoje zasługi dla armii carskiej był wielokrotnie odznaczany. Podejmując decyzję o przystąpieniu do powstania musiał znać siłę armii.
J. Giertych twierdzi, że Traugutt nie wierzył w zwycięstwo powstania, jego postawa była czysto honorowa. Niektórzy twierdzą, że Traugutt wierzył w pomoc Francji albo liczył na wybuch powstania ludowego.

Inni twierdzą, że przejął władzę nad powstaniem, gdyż nienawidził czerwonych i uważał ich za największych wrogów. Przyjmując funkcję dyktatora, odsunął ich od wpływu na powstanie. Przede wszystkim jednak, przyczynił się do zaprzestania stosowania terroru przez tzw. sztyletników, którzy na polecenie czerwonych wykonywali wyroki na tych Polakach, których uznawano za wrogów powstania.

Terror powstańczy rozpoczął się już wcześniej, bo już w 1861 r. sztyletnicy próbowali zabić Wielopolskiego. Jeśli chodzi o terror w terenie, to prawie wszyscy milczeli na ten temat. Jedynie Walery Przyborowski, w swoim monumentalnym dziele poświęconym powstaniu pisał o istnieniu Żandarmerii Narodowej, która zajmowała się ściąganiem podatków oraz karaniem tych, którzy nie popierali powstania. Żandarmeria Narodowa stosowała represje w stosunku do tych, którzy nie chcieli się przyłączyć. Według ustaleń historyków, Żandarmeria Narodowa wieszała bez wyroków przeciwników powstania, duża część wyroków była nieuzasadniona. Oblicza się, że powieszono od 1600 do 2000 osób, dwie trzecie stanowili chłopi, ale represje objęły też szlachtę, żydów, kolonistów niemieckich.

Traugutt ostatecznie został zdekonspirowany, w nocy z 9/10 kwietnia żandarmeria wkroczyła do mieszkania przy ul. Smolnej, ale aresztowano tylko Mariana Dubieckiego, który mieszkał w sąsiednim pokoju. Traugutt znajdował się w pokoju obok. Czy było to przeoczenie, czy świadomy zabieg, tego nie wiadomo. Traugutt miał możliwość ucieczki, ale nie skorzystał z niej. Żandarmeria przyszła ponownie dobę później. Został stracony na stokach Cytadeli.

Romuald Traugutt jest jedyną postacią w najnowszej historii Polski, która jest powszechnie akceptowana we wszystkich obozach politycznych. Za bohatera uznali go zarówno piłsudczycy, endecy, a także lewica, również komunistyczna.

Jedynym historykiem, który skrytykował Traugutta, był Walery Przyborowski, który nie bał się poruszać tematów niewygodnych. Napisał, że był to człowiek godny szacunku, jego otoczenie też, ale byli to ludzie oderwani od rzeczywistości.

Polecana literatura:
Emanuel Halicz (red.), Proces Romualda Traugutta i członków Rządu Narodowego, tom I-IV, 1960-61.
Wiesław Caban (red.), Wiktoria Śliwkowska, Powstanie Styczniowe 1863-1864. Walka i uczestnicy. Represje i wygnanie. Historiografia i tradycja, Kielce: Akademia Świętokrzyska, 2005.
Najważniejsze dzieła W. Przyborowskiego o powstaniu styczniowym: Ostatnie chwile Powstania Styczniowego, t. 1–4, Poznań 1887–1888; Historia dwóch lat 1861-1862, t. 1–5, Kraków 1892-1896; Dzieje 1863 roku, t. 1–5, Kraków 1897-1919; Wspomnienia ułana 1863 roku, t. 1–2, Poznań 1874 i 1878.
Stefan Kieniewicz, Powstanie styczniowe, Warszawa 2009.
Jędrzej Giertych, Kulisy powstania styczniowego, 1965.

Dodano do koszyka.
0 produktów - 0,00